Voorzitter,  

We danken het college en ambtenaren voor de perspectiefnota 2021-2024. 

Wat is het perspectief in deze onzekere tijden, waarin corona als een golf over onze samenleving slaat? Er zijn nog veel onzekerheden. Maar dat maakt niet dat we niet zouden kunnen spreken over de beelden, verwachtingen en doelen voor de komende tijd. We zijn blij dat de eerste gedachte van het college om geen perpectiefnota uit te brengen snel verlaten is. Sterker nog, we vinden het juist goed om dit perspectief neer te leggen, want zonder vaart en richting wordt je stuurloos meegenomen door de golven.  

 De afgelopen 4 maanden met een coronavirus zijn voor de samenleving heftig geweest. Het kwam van verre, maar het trof ons verrassend snel en venijnig. Voor sommigen te sterk, voor velen bedreigend en voor iedereen zeker vervelend. Het effect is groot voor bedrijven, kerken en verenigingen; ze vielen ineens stil.  

Via welke paden komen we tot een sluitende begroting met  

inhoudelijk een aantrekkelijk perspectief?  

Sociaal domein: 

Aansluitend op onze inleiding gaan we eerst in op het onderwerp welzijn.  

We constateren dat de afgelopen jaren en de komende jaren er op het sociaal domein een groot tekort is. Het is niet meer een risico, maar een feit. We weten het zeker.  

Zoals we bij de behandeling van de jaarrekening 2019 al hebben aangegeven is het tijd om het sociaal domein niet meer te zien als een kostenpost, die bovendien telkens wordt overschreden. We willen de volgende twee invalhoeken benoemen om de grip op dit kerndomein te verbeteren.  

In de eerste plaats werken aan het verminderen van zorgvolume. Dit kan bijvoorbeeld door - via de achterliggende oorzaken te kennen en aan te pakken - de vraag / behoefte te verminderen.  Oorzaken als een complexe en gestresste samenleving en gebroken gezinnen. Door slimmere en efficiente uitvoering. Niet alles wat gevraagd wordt is ook nodig. Waar kunnen we concreet keuzes maken? (Zie het voorbeeld van een stijging van huishoudelijke hulp door de verlaging van de eigen bijdrage). Blijf de aanvragen wel nuchter beoordelen. En we pleiten voor verbetering van de beheersing.  

In de tweede plaats willen we meer middelen vrijmaken voor dit domein. De gemakkelijkste weg is naar Den Haag. Daar wordt al voor een deel invulling aan gegeven. Maar verwacht niet dat dit de enige weg is. Dat lijkt te gemakkelijk. Ook eigen bijdragen en budgetoverheveling vanuit andere programma’s of als laatste extra belastingen zijn wat ons betreft bespreekbaar. Sterker nog: nodig. 

Beide bewegingen samen moeten het sociale domein de komende jaren structureel in financiële balans krijgen. Hierbij moeten we niet uitgaan van een perfecte en maakbare samenleving. De reikwijdte van door de gemeente georganiseerde zorg moeten we niet overschatten. Zoals in onze missie en visie staat is het stimuleren, koesteren en benutten van de onderlinge verbondenheid het doel van de gemeenschap. Er “voor elkaar” zijn is de eerste en belangrijkste zorgzone.   

Duurzaamheid:  

Kernpunt lijkt momenteel de inzet om tot een goede energietransitie te komen. Een abstract aanbod in cijfers lukt nog wel. Besluitvorming over lokaties en passende voorzienigen wordt een stuk ingewikkelder. We achten daarom de aanpak voor RES 1.0, die in het najaar op de agenda staat, van groot belang. Een jaar om lokaties aan te wijzen is kort. En de toekomst zal leren of we locties niet te snel hebben afgeserveerd. 

Het klimaat lijkt extremer te worden (termperatuur en neerslag). Daarom wordt opslag van water en verkoeling in de kernen van groter belang. We vragen het college om te onderzoeken of er richtlijnen of zelfs kaders kunnen komen om de verstening rondom woningen te beperken. Anders geformuleerd: gezonde groene tuinen.

Veiligheid: 

De N340 gaat op de schop. We zien het nu echt gebeuren. Dit brengt ons bij de vraag of we de effecten op het onderliggende gemeentelijke wegennet goed in kaart hebben. Dat dit alleen om kleine maatregelen gaat die via het reguliere onderhoudsbudget gefinancierd worden, vinden we erg optimistisch. We zien graag welke analyses zijn uitgevoerd en welke maatregelen nu zijn voorzien. Voorbeelden van mogelijke effecten: de nieuwe afslag Ankummerdijk, het afsluiten van de kruising met Welsummerweg en de effecten op de Mennistensteeg, De Stokte en parallelweg). Overigens is ook de huidige situatie, waarin de brug, Vechtdijk, Rondweg en Welsummerweg als snelste route tussen Zwolle Marslanden en het noorden worden gebruikt een zorg. Hoe kijkt het college hier tegen aan? Ziet het college kansen om dit soort bewegingen met buurgemeenten en partners te bespreken?

Verder vragen we aandacht voor tijdige planontwikkeling voor de ontsluiting van het noordelijk deel van Oosterdalfsen.

Actualiteit: de situatie 2020 

We constateren dat er voor 2020 een extreem tekort is geprognotiseerd van 3.2 miljoen. Dit staat nog los van mogelijke effecten agv corona. Het is alsof beheersing van processen en financiën zoek is. Dat is af te leiden uit de cijfers op zich, maar ook uit het feit dat er geen maatregelen voor het lopende jaar zijn voorgesteld om aan dit tekort iets te doen.

Vervolgens moeten we constateren dat er vrijwel niets in deze perspectiefnota / 1e bestuursrapportage staat over de effecten van corona. De genoemde impactanalyse (maar die bestaat feitelijk niet) geeft geen beeld wat er lokaal gaande is en wat de effecten zijn. Er is geen spoor van enige dashboard te vinden. Hoe stuurt het college eigenlijk? We vragen het college om zo spoedig mogelijk een inhoudelijke en financiële analyse te maken en de raad hiermee in september te dienen.

In de bijlage geven we antwoorden op de door het college gestelde vragen. We verwachten in de begroting 2021 een sluitend structureel beeld vanaf 2023. Dat kan o.i. niet vanuit de reserves noch vanuit de grondexploitatie. Deze zijn incidenteel. De opdracht voor structureel 2 miljoen correctie en voor 0.5 miljoen aan opties spreekt ons aan, zodat er keuzes gemaakt kunnen worden. We realiseren ons dat dit geen eenvoudige opgave is.   

Is er dan zo weinig waar je plezier aan kunt beleven? We willen door middel van een motie de vorig jaar aangekondigde sterrenzone in het Vechtdal een stukje dichterbij brengen. Zodat we nu en in de toekomst ons kunnen verwonderen over de wonderlijke sterrenwereld. Helemaal gratis. <19> 

Afsluiting:  

Voorzitter, we wonen in een mooie gemeente, met elkaar en voor elkaar. Vooral dit laatste geeft de inwoners een verantwoordelijkheid. En het is een opgave voor de gemeente. Zorg voor hen die dit behoeven. Omzien naar elkaar, in het bijzonder naar hen die kwetsbaar zijn en dat wat bedreigd wordt. 

Ons gebed is dat de bedreiging van het coronavirus voorbij mag gaan. En dat we voor het kiezen van maatregelen (“duivelse dilemma’s”) de Geest van wijsheid mogen ontvangen. Een gebed voor de samenleving en voor haar bestuur.  

Ora et labora.   

De fractie van de ChristenUnie 

Rietje Lassche, Michiel Veldman en Luco Nijkamp  

BIJLAGE: Beantwoording van de vragen van het college 

Vraag 1:  Bent u bereid om het weerstandsvermogen zo nodig stapsgewijze terug te brengen naar een ratio van 2,0?

Beschouwing: We zien in het kader van de corona-effecten aanleiding om het weerstandsvermogen hiervoor in te zetten. Wel met besluitvorming via de raad. Verder zien we in 2020 een zwaar tekort en ook voor 2021 en 2022 is een positief resultaat nog niet bereikt. De genoemde ratio zal dalen. Maar wat ons betreft niet verder dan nodig. En de invulling van “nodig” is in onze bijdrage getypeerd.

Vraag 2A: Vindt u dat het stimuleren van de economie door nu (extra) te investeren ten koste mag gaan van onze financiële (reserve)positie? En ziet u hierin een verantwoordelijkheid voor de gemeente?

Beschouwing: De rijksoverheid heeft voor de economie een “miljaren steunpakket”. De gemeente Dalfsen moet investeren met visie: niet zo maar naar voren halen, wel nuchter blijven nadenken wat nodig is. Het gaat niet alleen om het uit te voeren werk (eenmalig). Het gaat om de blijvende waarde of langdurige maatschappelijke effecten.

2B: Bent u van mening dat het college moet onderzoeken of we plannen van particulieren en bedrijven procedureel kunnen versnellen en onze eigen plannen naar voren kunnen halen?

Beschouwing: Procedureel versnellen, waar dit verantwoord kan, vinden we een hele goede gedachte. Over de eigen plannen hebben we in 2A onze visie gegeven.

Vraag 3A: Mogen grote projecten worden stilgelegd en uitgesteld tot er financieel gezien betere tijden aanbreken?

Beschouwing: We kennen op dit moment weinig grote projecten die al concreet zijn. Als we denken aan het centrumlan Dalfsen vinden we dat niet alles tegelijk moet, maar vanuit het totaalbeeld stap voor stap moet worden opgepakt. Hierbij dient maatschappelijk rendement irt de investering een belangrijk criterium te zijn.

Vraag 3B: Is het voor u bespreekbaar om de stelpost ‘Ingrepen Rijk en ambities Raad’ te laten vervallen?

Beschouwing: Ingrepen rijk zijn een typisch voorbeeld van een groot risico. Zo staat deze ook in de risicoanalyse. Het is daarmee onjuist dat er stelpost voor wordt aangehouden. Met betrekking tot de ambitites van de raad hebben we bij de begrotingsbehandeling vorig jaar al gesteld dat als er geen plannen zijn er geen stelpost nodig is. Wat ons betreft kan die (grotendeels) vervallen.

Vraag 4: Zijn er voor u ‘no-go-areas’ als het gaat om bezuinigingen?

Beschouwing: Wij vinden het niet voor de hand liggen om te bezuinigen op het sociale domein (denk ook aan armoedebestrijding en preventie), duurzaamheid en veiligheid. Kijk eerst naar andere programma’s, met de aanpak van “wat gaat er fout als je het met 25% minder moet doen”.

Vraag 5: Hoe staat u tegenover bezuinigingen binnen het sociaal domein?

Beschouwing: Zie antwoord op vraag 4 en onze inhoudelijke bijdrage in deze algemene beschouwingen.

Vraag 6: Is voor u het sluiten dan wel privatiseren van één of beide zwembaden het onderzoeken waard?

Beschouwing: Sluiten lijkt ons nu geen optie. Onderzoek naar privatisering vindt de ChristenUniefractie goede gedachte. Hierbij meenemen de verbinding naar duurzaamheid en duurzame dorpen.

Vraag 7: Moet de hondenbelasting afgeschaft worden? En zo ja, waar voorziet u de benodigde dekking?

Beschouwing: Nee, we vinden dit een slecht voorstel. Zie verder onze inhoudelijke bijdrage in deze algemene beschouwingen.

Vraag 8: Is voor u een verdere verhoging van de gemeentelijke belastingen, waaronder de OZB, bespreekbaar?

Beschouwing: Terecht een van de laatste vragen. Het is voor de ChristenUnie ook één van de laatste knoppen waaraan we willen draaien. Er zijn vooral veel voorliggende maatregelen nodig.

Vraag 9: Heeft u specifieke suggesties voor bezuinigingen?

Beschouwing: Verhogen van havengeld; ook voor dagbootjes. Betaalde camperplekken. Uitstellen niet noodzakelijke vervangingsinvesteringen.