Het is voor het eerst dat we als gemeenteraad tijdens de behandeling van de voorjaarsnota ons bezinnen op de koers van de gemeente en haar bestuur. Het is goed dat we dat zo vroeg doen, omdat er dan nog tijd is voor beleidsaanpassingen voor de komende jaren. Het is goed te streven om daar uiterlijk donderdagavond duidelijkheid over te hebben.

Voordat we inhoudelijk reageren willen we iets zeggen over de voorjaarsnota zelf. De structuur is behoorlijk aangepast aan de nieuwe werkwijze . Ontwikkelingen, plannen en financiën zijn meer als eenheid gepresenteerd. En wat we een erg goed punt vinden is het opnemen van de niet gehonoreerde voorstellen. Dat benadrukt de waarde van uiteindelijke voorstellen en dat geeft voor ons als raadsleden een verbeterde mogelijkheid om afwegingen te maken en prioriteiten aan te geven. Het is duidelijk dat er verantwoorde keuzes gemaakt moeten en kunnen worden. Het zou niet goed zijn om in november/december als Sinterklaas de gemeente door te trekken, terwijl er voor de jaren die komen niets meer overblijft.

We willen bij deze algemene beschouwingen al diegenen die een bijdrage hebben geleverd aan dit document daarvoor bedanken. Een bijdrage leveren, dat hebben niet alleen de medewerkers gedaan die onderdelen hebben geschreven, zij die ideeën hebben aangereikt of zaken hebben beoordeeld, maar uiteindelijk allen die in de ambtelijke organisatie werken ten dienste van onze burgers.
Ook we willen ook burgers en organisaties bedanken. De ChristenUnie fractie heeft namelijk naar ongeveer 50 maatschappelijke organisaties een brief verzonden met het verzoek enkele vragen te beantwoorden. Enkele resultaten daarvan zullen we meenemen in deze algemene beschouwingen.

Het is onze bedoeling om meer met de komende jaren bezig te zijn, dan met het lopende jaar.
We doen dat niet aan de hand van de afzonderlijke programma’s, maar vanuit één centraal thema namelijk:

We willen nadere voorstellen doen op basis van dit thema Duurzaam Dalfsen door drie facetten te belichten. Dat zijn
1.    de duurzame cirkels om de burger heen;
2.    de duurzame benadering van onze omgeving en het milieu;
3.    de duurzame besturing van onze gemeente.



Duurzame cirkels om de burger heen:

Eén van de meest prangende vragen is die naar de oorzaak van zoveel onvrede en ik-gerichtheid in de samenleving.
Enerzijds moeten we constateren dat er in de afgelopen decennia een sterke nadruk is gelegd op de individuele ontplooiing of individualisering. Hierbij is de eigen verantwoordelijkheid van het individu naar zijn omgeving op de achtergrond geraakt. Jonge mensen leren vooral zichzelf centraal te stellen en pragmatisch te handelen, terwijl het nemen van verantwoordelijkheden voor (misstanden in) de samenleving naar de marge lijkt te zijn verschoven.
Op hetzelfde moment zien we – met name bij de jeugd – een grote behoefte aan samenhang en verbinding. Veel jongeren worstelen met een identiteitsprobleem. De oorzaken van deze problemen lijken te liggen in de vroege opvoeding van kinderen en de begeleiding tot volwassenheid.  Veel ontsporingen onder jongeren (denk aan alcohol, drugs, geweld) lijken samen te hangen met het gebrek aan duidelijke structuren in de opvoeding van het jonge kind.
Diverse onderzoeken geven aan dat kinderen moeten worden opgevoed met duidelijke waarden en normen. De samenlevingsverbanden als gezin, kerk / vereniging en school varen wel bij een heldere koers in de opvoeding. En dat is natuurlijk winst voor de hele samenleving.

Daarom pleit de ChristenUnie er voor om ouders te ondersteunen in hun opvoedkundige taken. Immers die taken en competenties ten aanzien van de opvoeding zijn bepaald niet vanzelfsprekend aanwezig in alle opvoedingssituaties.
Deze preventieve hulp kan al geboden worden aan stellen die hebben besloten samen verder door het leven te gaan (huwelijk- en relatiecursussen). Vervolgens denken we aan opvoedingsondersteuningen en vroege signalering (taak van de gemeente). Samen met partners in de zorg (denk aan consultatiebureaus) kunnen risico’s sneller worden gesignaleerd en maatregelen worden gestimuleerd. Het voorkomen van versnippering en goede samenwerking tussen betrokken instanties zijn daarbij essentieel. Tenslotte maakt het de stap richting jongerenwerk logisch. Wij blijven aandacht vragen voor ontwikkeling van en investeringen in het jongerenwerk. Maar die investeringen zullen pas zinvol zijn wanneer ook aan de andere aspecten van de opvoedingen ontwikkeling van kinderen en jongeren gestalte is gegeven.

Daarom vragen wij het College om in 2008 een nadere analyse van het opvoedingsvraagstuk en een voorstel ten aanzien van diverse vormen en mogelijkheden voor opvoedingsondersteuning.

We vragen opnieuw aandacht voor jeugd en gezondheid en dan met name de alcoholmatiging. Overigens mag en moet dat ook breder naar ouderen. De raad heeft dit gesignaleerd als een belangrijk probleem. Onlangs bleek dat concrete maatregelen om gezonde sportverenigingen te belonen niet werden gesteund. Daarom moeten we terug naar de ambitie!: Onze ambitie is dat we willen dat het gebruik van het gemiddelde volume lager en de leeftijd waarop gestart wordt met consumptie van alcoholische dranken hoger wordt. Begin 2010 willen we dat de cijfers ten opzichte van de laatst bekende meting (2005) verbeterd zijn. We stellen voor dat de raad zich uitspreekt over deze ambitie (zeker deze is sterker geformuleerd dan in de notitie “mag ik ook een slokje”)  en dat het college invulling geeft door effectieve en realistische voorstellen en in januari 2010 het realiseren van de ambitie door een meting aantoont.

Een andere cirkel is de kern, de buurt(schap) of de wijk waarin we wonen. Wij verwachten dat het organiseren van kleine verbanden die geografisch bepaald zijn een kans zijn voor iedereen. We doelen daarbij op gebieden die nadrukkelijker kleiner zijn dan een kern als Nieuwleusen of  Dalfsen. We denken meer aan een gebied als bijvoorbeeld Polhaar. Immers dat lijkt de manier om iedereen in beeld te hebben en op die manier ook mensen positief te binden.
Wij verwachten dat concrete invulling mogelijk is op onder andere de volgende terreinen:
•    Werken aan maatschappelijke en sociale samenhang; denk ook aan de toekomstige ontwikkelingen van de WMO.
•    Inrichting en beheer van de openbare ruimte: geef wijken ruimte of zelfs verantwoordelijkheid om eigen accenten te leggen. Voorbeeld: als er steeds meer ouderen komen is het nodig dat in die betreffende wijken meer aandacht is voor de scheve stoeptegels.
•    Veiligheid. Veiligheid is veel meer dan alleen de afwezigheid van gevaar of geweld, maar heeft alles te maken met de manier waarop je je aan anderen kunt toevertrouwen. Het zou goed zijn wanneer men in wijken en verenigingen meer op elkaar betrokken raakt. Overigens zonder de privé-terrein platweg te betreden.
Deze vorm van “wijkversterking” dient wat ons betreft door het college verder uitgewerkt te worden. We benadrukken dat dit een fundamentele benadering is die dwars op de huidige programmasturing staat, maar een serieuze benadering verdient in het komende jaar.

Ten slotte lossen we een belofte in op het gebied van cultuur en muziek. Bij de behandeling daarvan hebben we onlangs aangedrongen op een meer fundamentele benadering. We stellen voor dat vóór de behandeling van de begroting in november een commissievergadering wordt gehouden om met elkaar scherper te krijgen wat we willen. Daarbij kunnen vraag en aanbod aan de orde komen en dient het resultaat een compacte kadernotitie te zijn waarin op politiek relevante vragen een heldere richting is gekozen. 


Duurzame benadering van onze omgeving en milieu

Je hoeft de film “the inconvient truth” niet eens gezien te hebben om de overtuiging te hebben dat er iets in ons milieu en klimaat verandert. Niet omdat weerrecords en wetenschappelijke rapporten breed uitgemeten worden in de media, maar omdat we altijd een verantwoordelijkheid hebben voor onze woonomgeving; rentmeesters als we zijn.
Nieuwe impulsen zetten onze leefomgeving en het milieu – mondiaal, nationaal en lokaal – weer op de agenda. En wat ons betreft terecht. Vanuit de verantwoordelijkheid van alle niveaus willen we dit onderwerp nadrukkelijk toevoegen op onze Dalfser agenda. Alleen om ons heen kijken naar wat anderen doen vinden we onvoldoende; evenals het invullen van het formele wettelijk niveau. Onze ambitie is:
Dalfsen is in 2015 CO2 neutraal voor alle gebouwen.
Om vanuit deze doelstelling het concreet te maken noemen we een paar ideeën:
•    energiebesparing door duurzaam bouwen; stimuleren van zonenergie en isolatie; energiecertificering via onze website;
•    Een herkenbare actie richting de minima in onze gemeente door het gratis verstrekken van een aantal spaarlampen voor privé-gebruik.
•    actieprogramma’s voor slim energie gebruik in publiek en particulierdomein; zeg maar duurzaam leven;
•    educatie van jongeren (denk aan basisschoolprogramma) en bewustwordingsprogramma’s voor ouderen per kern.
•    Benutten mogelijkheden van opwekken duurzame energie: vergisting.
Concreet willen we dat in 2008 een verkenning wordt uitgevoerd hoe dit ambitieniveau kan worden bereikt. Dat betekent dat één van de gesneuvelde voorstellen terug moet naar het uitvoeringsprogramma.


Het laatste facet dat we willen belichten: Duurzame besturing van onze gemeente.

Burgers betrekken bij bestuur, beleidsontwikkelingen en planrealisatie. Dat staat ook in het collegeprogramma.
We hebben hierop een goede respons ontvangen vanuit de diverse maatschappelijke organisaties: het gemeentebestuur in brede zin wordt ervaren als benaderbaar, meedenkend en resultaatgericht. Dit compliment willen we u niet onthouden.

Een goed bestuur is transparant op ambitie en proces.
Op ambitie: redeneer meer van buiten naar binnen; dus luister naar de burger en zet heldere hoofdlijnen uit.. Benoem eerst de doelen en ga daarna de discussie aan op de middelen. Doen we dit niet dan verzanden we in discussies over de details van de uitvoering.
Op proces: probeer ontwikkelingen in de tijd te zetten. Je kunt beter zeggen dat een idee goed is, maar dat vanwege bepaalde redenen uitvoering nog minstens 4 jaren moet wachten.

Voor de ontwikkeling van duurzamer bestuur willen we paar concrete voorstellen doen:
•    De 11 projecten voor accommodatieontwikkeling (blz. 45), gecombineerd met nieuwe infrastructurele en landschappelijke ontwikkelingen (zoals fietspaden, wegen, opwaardering vuilstorten), in totaliteit afwegen. Wij hebben niet de illusie dat we dat op basis van de aangereikte informatie goed kunnen doen. Daarvoor zijn er te veel onbekende parameters. Wij stellen voor dat het college op korte termijn (voor de begrotingsronde) komt met een voorstel waarbij de relevante criteria zijn gescoord en een volgorde door, dan wel met de raad kan worden vastgesteld. Wat ons betreft kan het college voor het zomerreces ons al dienen met de complete lijst van projecten en de te hanteren criteria.
•    Handhaving: een onderwerp dat lastig, belangrijk en actueel is. We hebben behoefte aan een duidelijke visie op handhaving. Verder zien we bij de invoering van de omgevingsvergunning niet alleen de aanpak van het proces, organisatie, systemen en loket, maar ook een duidelijk toepassing van de visie op dit deelterrein.
•    Communicatie is moeilijk, maar zeer belangrijk. Dat hebben we afgelopen jaar ook ervaren bij verschillende vergaderingen van PB’s. Hoe lastig is het om duidelijk te maken waarom we grof afval naar de Rova willen brengen. Laten we dat niet onderschatten. We willen gebruik maken van deze beschouwing om volgend jaar het communicatiethema te richten op de ontwikkeling van de nieuwe visie en missie van de gemeente. We kunnen ons toch al niet anders voorstellen dat we met dit onderwerp de boer op gaan om te vernemen wat de burgers voor ideeën hebben bij “Duurzaam Dalfsen in het volgende Decennium”.
•    Burgers meer betrekken bij bestuur. Wij stellen voor een virtuele publieke tribune te bouwen in het nieuwe gemeentehuis. Elke burger uit Dalfsen moet gemakkelijk het politieke proces kunnen volgen. Onze ambitie: via internet volgen gemiddeld meer virtuele bezoekers het locale politieke proces dan de nieuwe fysieke tribune groot is. Dat daarvoor een investering in enige infrastructuur nodig is realiseren we ons, maar daarvoor zien we graag voorstellen uitgewerkt in relatie tot de opwaardering van de gemeentelijke website.
•    Dienstverlening: we zijn erg benieuwd naar de voorstellen dit jaar. Met name om als overheid ook als partner van de burgers en van organisaties ervaren te worden vraagt een omslag. Een burger heeft geen begrip voor lange doorlooptijden bij kleine zaken. En ook denken wij dat we er met de aanpassing van de website niet zijn. Hoewel de opdracht is om twee derde van de dienstverlening ook digitaal aan te kunnen bieden. Die “andere overheid” betreft ook onze gemeente Dalfsen. We missen dan ook een budget voor concrete maatregelen die de genoemde veranderingen mogelijk maakt.
        We gaan in dat kader ook niet akkoord met de bezuiniging op het budget raadsinformatiesysteem als dat betekent dat we feitelijk nog steeds niet locatieonafhankelijk kunnen werken.
•    De waarde van een organisatie en dus ook onze gemeentelijke organisatie zit zeker ook in het personeel. We hebben geconstateerd dat aantrekken van jong talent belangrijk gevonden en tegelijk lastig is. We stellen voor dat uit het budget van 190.000 euro wel degelijk het betreffende DOORSZ initiatief wordt gerealiseerd.



Voorstellen kosten geld. Daarover tenslotte. We blijken momenteel te beschikken over een behoorlijke financiële ruimte met een incidenteel karakter. We constateren verder dat er erg veel vraag is voor investeringen in asfalt, stenen, gras en beton. Sterker nog, deze projecten overvragen de beschikbare ruimte. En bovendien zijn dit projecten die niet alleen zijn te financieren uit incidentele middelen. De exploitatie moet ook bekostigd worden.
Een aantal van onze voorstellen gaan meer in de richting van investeren in de (smeer)olie van de samenleving. Daarmee een investering in duurzaamheid. Onder deze noemer van Duurzaam Dalfsen is een nieuw groot project toe te voegen aan de ons inmiddels bekende lijst. Dat geeft ook aan dat we de financiële dekking daar willen zoeken. Als dat ten koste gaat van delen of snelheid van andere projecten dan is dat wat ons betreft niet alleen bespreekbaar, maar noodzakelijk.

Met het formuleren van voorstellen op drie facetten van Duurzaam Dalfsen kunt u mogelijk de indruk krijgen dat we veel anders willen. Dat is onjuist, in ieder geval niet zo bedoeld. Want we zijn met het grootste deel zeer tevreden. Maar we hebben duidelijk willen maken dat het zal renderen om ook andere aspecten goed op te poetsen.

We sluiten af: We hebben geprobeerd in deze algemene beschouwingen ontwikkelingen op wereldniveau terug te brengen naar lokaal niveau en de individuele burger handvatten te geven om zijn of haar plek in de maatschappij in te nemen. Dat alles voor een duurzaam Dalfsen. Daarbij beseffen we dat we niet een maakbare maatschappij hebben en we weten ons afhankelijk van onze Heer, de Duurzame. Zijn zegen wensen we u, raad, college, medewerkers en burgers van harte toe.